มญฺเญสงฺเก ธุวํ นูน-มิว’มิจฺเจวมาทิหิ;

สา’ยํ พฺยญฺชียเต กฺวาปิ, กฺวาปิ วากฺเยน คมฺยเตฯ

[273] โวหารตฺถํ ปริกปฺปนาสูจเก สทฺเท ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘มญฺเญ’’อิจฺจาทิฯ อิติ เอวรูโป สทฺทราสิ อาทิ เยสํ ‘‘ตกฺเกมิ, ปริกปฺเปมิ, จินฺตยามิ, ยเถ’’ตฺเยวมาทีนํ, เตหิ สายํ ปริกปฺปนา กฺวาปิ ยถาวุตฺเต พฺยญฺชียเต ปกาสียเต, กฺวาปิ กตฺถจิ ปน วากฺเยน คมฺยเต มญฺเญอิจฺจาทีนมภาเวปีติฯ

[273] โวหารสุขตฺถํ ปริกปฺปนาปกาสเก สทฺเท ทสฺเสติ ‘‘มญฺเญ’’จฺจาทินาฯ มญฺเญ, สงฺเก, ธุวํ, นูน, อิว, เอวมาทีหิ สทฺเทหิ สายํ ปริกปฺปนา กฺวาปิ เอตฺถ วิย กตฺถจิ พฺยญฺชียเต ปกาสียเต, กฺวาปิ กตฺถจิ วากฺเยน กฺริยาการกสมฺพนฺธสหิตปทสมุทาเยน คมฺยเต อิวาทิสทฺทโยคาภาเวปิ เกวลํ วากฺยสามตฺถิเยเนว ญายเตฯ ‘‘มญฺเญ’’จฺจาทิปทปญฺจกํทฺวนฺทสมาเสน นิทฺทิฏฺฐํฯ อิติ เอวํ ปกาโร สทฺทสมุทาโย อาทิ เยสํ ‘‘ตกฺเกมิ, ปริกปฺเปมิ, จินฺตยามิ, ยถา’’ติอานีนนฺติ วิคฺคโหฯ

คมฺมปริกปฺปนา

[274]

ทยาสญฺจารสรสา [ทยาสญฺชาตสรสา (ก.)], เทหา นิกฺขนฺตกนฺติโย;

ปีเณนฺตา ชิน เต สาธุ-ชนํ สรสตํ นยุํฯ

[274] อุทาหรติ ‘‘ทยา’’อิจฺจาทิฯ รโส สิเนโห, เตน สห วตฺตมาโน สรโสฯ เทโหฯ ทยาย กรุณาย สญฺจาโร ทุกฺขิตสตฺตวิสยา นิรนฺตรปฺปวตฺติ, เตน สรโส, ตโตฯ ชิน เต เทหา สรีรโต นิกฺขนฺตกนฺติโย สาธุชนํ ปีเณนฺตา ตปฺเปนฺตา ตเมว ชนํ สรสตํ สเปมตํ นยุํ ปาเปสุํ, ตาทิสํ ตถาวิธเทหนิกฺขนฺตกนฺตี นํ สาธุชนํ ปีเณนฺติฯ